Γεία σας.

Θα ήθελα να σας θυμίσω ότι αυτήν την Τρίτη - την τελευταία πριν τις γιορτές - θα κάνουμε λίγο σχέδιο και όποιος θέλει λίγο χρώμα.Γι'αυτό φέρτε μαζί σας μολύβια πάχους Β2 ή Β4 ή Β5, Β6 ή αν έχετε και παραπάνω.Όποιος θέλει να κάνει λίγο χρώμα μπορεί να φέρει ακουαρέλες ή τέμπερες ή ξυλομπογιές ακουαρέλα.Μην φέρνετε ακρυλικά ή λαδια γιατί δεν έχουμε τόσο χρόνο.Αν υπάρχει κάποιο θέμα που σας αρέσει να το σχεδιάσετε η να το ζωγραφίσετε φέρτε την φωτογραφία του μαζί σας. Επίσης ένα μπλόκ σχεδίου και ένα ακουαρέλας 

Καλή μας διασκέδαση και ας είστε όλοι στην ώρας σας (3).Γειά χαρά     

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Μάθημα: Aισθητική και τέχνη

Kαθηγητής : Πετρόπουλος Δημήτρης. Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών.

Μεσαίωνας και  ο Θωμάς ο Ακινάτης ( 1225 - 1274 μ.χ )

          Ο Θωμάς ο Ακινάτης ήταν σχολαστικιστής και προσπαθούσε να συνταιριάξει την Αριστοτελική φιλοσοφία με την χριστιανική θρησκεία. Οι αυστηρές επιστημονικές μεθόδους του Αριστοτέλη ήταν επαρκείς, ώστε οι θεολόγοι, αν εντρυφούσαν σ' αυτές ήταν σε θέση ν' απαντήσουν στα φυσικά φαινόμενα με εγκυρότητα.

Λίγα λόγια για την Μεσαιωνική κουλτούρα  

          Η μεσαιωνική κουλτούρα δεν ξεκίνησε από το μηδέν χωρίς να έχει κληρονομήσει τίποτε από τον κλασικό κόσμο. Ο Αυγουστίνος και οι σύγχρονοί του ένιωθαν ότι η κλασική κουλτούρα βρισκόταν ολόγυρά τους, έστω και αν κατέρεε και γνώριζαν τα ελληνικά και λατινικά έργα από πρώτο χέρι. Ο Πλατωνισμός ήταν μια ζωντανή δύναμη και εξακολουθούσε να διδάσκεται στην Αθήνα, την Αλεξάνδρεια και τη Ρώμη.

          Στους αμέσως όμως επόμενους αιώνες σημειώθηκε μια βαθιά ρήξη. Πολλά υπολείμματα της κλασικής κουλτούρας που αργότερα θα ασκούσαν αποφασιστική επίδραση, εξαφανίσθηκαν επί πολλούς αιώνες και δεν εμφανίστηκαν παρά μόνο στο πνευματικό ρεύμα της μεσαιωνικής και αναγεννησιακής σκέψης.

          Η ειδωλολατρία καταπιέσθηκε βίαια και συστηματικά επί Θεοδοσίου, στον 5ο αιώνα ενώ στους επόμενους αιώνες που ήταν γεμάτοι πολιτικές και κοινωνικές αναστατώσεις πολλά έργα ξεχάσθηκαν. Μόνο στον 11 και 12αιώνα ξανάρθαν στο φως οι έως τότε ξεχασμένοι διάλογοι του Πλάτωνα, και τα μεταφυσικά και φυσικά έργα του Αριστοτέλη, ερεθίζοντας την σκέψη των μεσαιωνικών στοχαστών.

Στο μεταξύ άλλοι στοχαστές παρέλαβαν και διατήρησαν ζωντανές τις βασικότερες ιδέες της αισθητικής του Αυγουστίνου (ενότητα, ισότητα, αριθμός, τάξη)

Π.χ ο Ιωάννης ο Σκώτος μιλάει για τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αντιδρά απέναντι σ' ένα ωραίο αγγείο ένας καλός άνθρωπος και ένας άνθρωπος, που είναι έρμαιο των επιθυμιών του,  υποβάλλοντας την ιδέα ότι η σωστή αντίδραση απέναντι στο ωραίο είναι η ανιδιοτέλεια.

Ο Θωμάς ο Ακινάτης.

Ως προς την αισθητική αυτά που λέει ο Θωμάς ο Ακινάτης είναι λίγα αλλά διεισδυτικά.

Σχόλια για την ενότητα

Πχ. Η ενότητα είναι ένα ον που θεωρείται διακριτό από άλλα πράγματα γιατί κάθετι είναι απλό (επομένως αδιαίρετο)  η σύνθετο. Αλλά στη δεύτερη περίπτωση δεν έχει οντότητα αν τα μέρη του δεν συνθέτουν κάποιου είδους ολότητα. Σ' ένα ομοιογενές όλον, το όλον αποτελείται από μέρη που έχουν την μορφή του όλου. Όπως λ.χ. κάθε μέρος του νερού είναι νερό, αλλά σ' έναν ετερογενές όλον η μορφή που ανήκει στο όλον απουσιάζει από τα μέρη. Όπως λ. χ. κανένα μέρος ενός σπιτιού δεν είναι σπίτι και κανένα μέρος ενός ανθρώπου δεν είναι άνθρωπος.

Σχόλια για το καλό

Το καλό, ορίζεται με τους όρους του Αριστοτέλη ως 'αυτό που επιθυμούν όλα τα πράγματα'.

Ένα πράγμα είναι επιθυμητό μόνο στο βαθμό που είναι τέλειο. Γιατί τα πάντα επιθυμούν την  τελείωσή τους. Αλλά το κάθε τι είναι τέλειο στον βαθμό που είναι εν' ενεργεία. Επομένως ένα πράγμα είναι τέλειο στον βαθμό που υπάρχει......είναι λοιπόν σαφές ότι στην πραγματικότητα το καλό συμπίπτει με το ον.

Ο Θωμάς υποδιαιρεί το καλό στο προσφυές, το ωφέλιμο, το ευχάριστο ή τερπνό.

Εφόσον καθετί είναι καλό στο βαθμό που είναι επιθυμητό και είναι ένα τέρμα στην κίνηση της όρεξης-επιθυμίας μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα σε διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους το καλό τερματίζει την κίνηση της όρεξης (ή της επιθυμίας).

Όταν το επιθυμητό αντικείμενο τερματίζει την όρεξη ως μέσο σε σχέση με κάτι άλλο δηλαδή σε σχέση με κάτι που μας χρησιμεύει, είναι το ωφέλιμο

Όταν επιδιώκεται ως ύστατο πράγμα, ως αυτοσκοπός είναι το ενάρετο. 

Όταν κάτι τερματίζει την κίνηση της όρεξης (ή επιθυμίας) με την μορφή της ανάπαυσης στο επιθυμητό αντικείμενο τότε είναι το ευχάριστο.

Σχόλια για το ωραίο

          'Το ωραίο αναφέρεται στη γνωστική ικανότητα. Διότι ωραία είναι τα πράγματα που τέρπουν όταν τα βλέπουμε. Επομένως το ωραίο συνίσταται στη σωστή αναλογία. Γιατί οι αισθήσεις τέρπονται από πράγματα που έχουν σωστές αναλογίες καθώς και από κάθε τι που συνάδει με το είδος τους. Γιατί ακόμη και η αίσθηση είναι ένα είδος λόγου όπως και κάθε γνωστική ικανότητα. Αφού όμως η γνώση επιτυγχάνεται με την αφομοίωση και η ομοιότητα σχετίζεται με την μορφή, από την φύση του το ωραίο ανήκει στο μορφικό αίτιο.'

Η όραση ως γνωστική λειτουργία -το ωραίο ως μορφικό αίτιο.

Η λέξη όραση έχει μεταφορική σημασία δηλαδή  μεταφέρεται

από την ευγενέστερη και πιο αξιόπιστη απ' όλες τις αισθήσεις στη γνώση που αποκτάται με τη νόηση.

Η αναλογία στην οποία αναφέρεται ο Θωμάς είναι ένα γνώρισμα του αντικειμένου που προσφέρεται για σαφή και γρήγορη αντίληψη - λ.χ. στην περίπτωση ενός ορατού αντικειμένου το προσαρμόζει στην όραση. Η όραση ανταποκρίνεται στο κατεξοχήν ορατό, όπως η νόηση ανταποκρίνεται σ' ότι είναι νοητό σ' αυτό τον κόσμο, γιατί τόσο η όραση όσο και η νόηση είναι γνωστικές λειτουργίες. Η γνωστική λειτουργία συνίσταται ουσιαστικά στην αφαίρεση της μορφής που κάνει ένα πράγμα να είναι ότι είναι και επομένως το ωραίο (αφού προκαλεί άμεση ευχαρίστηση κατά την θέασή του) πρέπει να συνδέεται με την μορφή του αντικειμένου δηλαδή το μορφικό του αίτιο. Η όρεξη ή ή επιθυμία τείνει προς το ωραίο στο βαθμό που η ίδια έχει σωστές αναλογίες και είναι καθορισμένη.   

     Στη συνέχεια ο Θωμάς συνδέει το ωραίο με τις αισθήσεις που είναι οι πιο γνωστικές. Αφού το ωραίο είναι η ικανοποίηση της επιθυμίας χάρη στην θέαση του ή τη γνώση του και γίνεται αντιληπτό από τις πιο γνωστικές αισθήσεις την όραση και την ακοή που υπηρετούν το λογικό. Γιατί μιλάμε για ωραία θεάματα και ωραίους ήχους αλλά όχι για ωραίες οσμές και ωραίες γεύσεις.

Ώστε καλό είναι αυτό που ικανοποιεί την επιθυμία - όρεξη ενώ ωραίο είναι κάτι που η κατάληψή του προκαλεί ευχαρίστηση.

Η ταύτιση του ωραίου με τις τρείς συνθήκες

Αρτιότητα ή Τελειότητα, Σωστή Αναλογία ή Αρμονία, Λαμπρότητα ή Ενάργεια.

Αρτιότητα ή τελειότητα: Ένα σπασμένο αντικείμενο δεν πληροί αυτή την συνθήκη. Η αρτιότητα είναι ολότητα, πληρότητα. Το να είναι κάτι παρόν ολόκληρό.

Αναλογία η αρμονία:O τρόπος που εφαρμόζει ο Θωμάς αυτή την έννοια είναι ο ακόλουθος. Ο Υιός έχει αρμονία από την άποψη ότι είναι 'η εμφανής εικόνα' του Πατέρα. Η αναλογία έχει μια στενότερη και μια ευρύτερη σημασία λέει ο Θωμάς σε ένα άλλο σημείο.

με την στενότερη σημασία είναι μια ορισμένη σχέση μιας ποσότητας προς μια άλλην ποσότητα όπως το διπλάσιο, το τριπλάσιο, και το ίσο που είναι είδη αναλογίας.

με την ευρύτερη σημασία σημαίνει κάθε σχέση ενός πράγματος προς ένα άλλο ονομάζεται αναλογία. Π.χ αναλογία του πλάσματος προς το θεό

Δηλαδή ο Θωμάς θα έλεγε κανείς ότι μιλάει για τις αναλογίες που υπάρχουν ανάμεσα στα μέρη του έργου τέχνης αλλά κυρίως  μιλάει και σκέφτεται την σχέση του έργου τέχνης με το μοντέλο του, του αγάλματος με τον άνθρωπο.

Η λαμπρότητα και η ενάργεια. Μπορούμε να την συνδέσουμε με την μεσαιωνική νεοπλατωνική παράδοση του συμβολισμού του φωτός - την ιδέα ότι το φως είναι σύμβολο της θεϊκής αλήθειας και ομορφιάς.

Η ενάργεια μπορεί να συσχετισθεί με εκείνο το θάμβος της μορφής που καταυγάζει τα συμμετρικά μέρη της ύλης. Η τρίτη συνθήκη λέει ο Θωμάς συμφωνεί με την ιδιότητα του θεού ως λόγου που είναι το φως και το θάμβος του νου και στο ωραίο θα πρέπει να υπάρχει κάτι από αυτό το θάμβος του, αλλιώς η αναλογία δεν θα ίσχυε.

             Τελικά ο Θωμάς ο Ακινάτης υποστηρίζει ίσως συμπερασματικά ότι δεν υπάρχει ενιαία ομορφιά κοινή σε όλα τα  ωραία πράγματα αλλά μια ολόκληρη οικογένεια από ιδιότητες και η καθεμιά τους πρέπει να εκτιμάται όπου συναντιέται. 

          Αν η ακεραιότητα (αρτιότητα), η αναλογία και η ενάργεια είναι παντού οι ίδιες, τότε το ωραίο δεν μπορεί να ταυτίζεται μ' αυτές. Αλλά δεν αποκλείεται κι αυτές οι ιδιότητες  να είναι με την σειρά τους αναλογικές και να συνιστούν το ωραίο σε κάθε μια από τις απεριόριστες ποικιλίες των μορφών του.   

Στα πλαίσια του μαθήματος της φιλοσοφίας αισθητικής την Τρίτη 6 / 12 / 2016 θα προβάλουμε την ταινία του ιταλοαμερικανού σκηνοθέτη Φρανκ Κάπρα, του 1946. 

Επειδή η διάρκεια της ταινίας είναι 125 λεπτά σας παρακαλώ να ξεκινήσουμε την προβολή στις 2.00 ώστε να έχουμε ένα μισάωρο στο τέλος της ταινίας για συζήτηση μέχρι να ξεκινήσετε το άλλο μάθημα.

Επίσης επειδή μέχρι την τελευταία στιγμή κάτι μπορεί να πάει στραβά π.χ να μην βρώ προτζέκτορα ή να μην διαβάζει ο υπολογιστής το DVD σας παρακαλώ και πάλι, όταν θα έρθετε στις 2 ή ώρα να έχετε μαζί σας και μπλοκ ακουαρέλας 3αρι ή 4αρι, μολύβια β4,β6, και χρώματα ακρυλικά ή ακουαρέλες (τρία βασικά κόκκινο, κίτρινο, μπλέ και άσπρο μαύρο)και τα πινέλα σας, ώστε να περάσουμε την ώρα σχεδιάζοντας και χρωματίζοντας. Πιστεύω όμως ότι τελικά δεν θα χρειαστούν καθώς θα πάνε όλα καλά και θα απολαύσουμε την ταινία μας. 'Ομως εσείς φέρτε τα μαζί σας για κάθε ενδεχόμενο. Αν σας φαίνονται πολλά μην φέρνετε  τα χρώματα.

Λίγα λόγια για τον Σκηνοθέτη και την ταινία

Ο Φρανκ Κάπρα είναι ιταλοαμερικανός σκηνοθέτης, τρεις φορές βραβευμένος με το όσκαρ, και οι ταινίες του όλες διακρίνονται για τον έντονο κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα τους,γεγονός όμως, που δεν κουράζει επειδή τις συνδυάζει με την ατμόσφαιρα μιας λυρικής φαντασίας. 

Ιδιαίτερα στην συγκεκριμένη ταινία, που θεωρώ ότι είναι η καλύτερή του, ο Κάπρα αφού 'χτίσει' πολύ όμορφα την 'ατμόσφαιρα' της κοινωνικοπολιτικής κατάστασης της δεκαετίας του 1950,την υπερβαίνει με την βοήθεια της ποιητικής φαντασίας. Δηλαδή περιγράφει μια συγκλονιστική υπαρξιακή εμπειρία στα όρια της ποίησης, που βιώνει ο βασικός ήρωάς μας, ο καλόκαρδος Τζόρτζ Μπέϊλη, και που τον αναγκάζει να επανεκτιμήσει την ζωή του.

 Σας καλώ όλους σας λοιπόν να είστε στις 2 η ώρα, ώστε να έχουμε ένα μισάωρο στο τέλος για συζήτηση.

Καλή μας διασκέδαση. 

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Μάθημα: Aισθητική και τέχνη

Kαθηγητής : Πετρόπουλος Δημήτρης. Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών.

Μεσαίωνας και Αυγουστίνος μέρος 1

          Oι πρώτοι πατέρες της Εκκλησίας ήταν απορροφημένοι από το τεράστιο θεολογικό τους έργο, καθώς έπρεπε από την μια μεριά να επεξεργαστούν ένα βιώσιμο θεολογικό σύστημα που να εξηγεί όσα ήταν δυνατόν να εξηγηθούν στις σχέσεις του Ανθρώπου με το θεό και από την άλλη να θωρακίσουν την χριστιανική θρησκεία και την ίδια την εκκλησία από τους εχθρούς της που ήταν η ειδωλολατρική θρησκεία και η φιλοσοφία.

Τα δύο παραπάνω έργα δεν άφηναν και πολύ καιρό για πρωτότυπη σκέψη σχετικά με την τέχνη και το ωραίο.

Η επιφανέστερη εξαίρεση ανάμεσα στους πρώτους στοχαστές ήταν ο ιερός Αυγουστίνος που με την πληθωρικότητα και με το πνευματικό σφρίγος του δεν έχανε καμιά ευκαιρία να σκεφτεί για κάθε τι που έβρισκε μπροστά του.

Στην πρώιμη περίοδο του σχολαστικισμού υπήρχε ένα αισθητικό πρόβλημα που οι φιλόσοφοι του χριστιανισμού δεν μπορούσαν τελικά να το παρακάμψουν.

Κανένας δεν μπορούσε να αρνηθεί ότι υπάρχει το ωραίο και η ομορφιά του ανθρώπινου σώματος. Ποιά στάση πρέπει να τηρεί απέναντι του ο Χριστιανός. Πρόκειται για έργο του διαβόλου ή του Θεού. Ανήκει σε εκείνα τα ελκυστικά αλλά ευτελή πράγματα που ο χριστιανός πρέπει να είναι έτοιμος να απαρνηθεί και να αποκυρήξει ή μήπως πρέπει να τα ενστερνιστεί;

Η εκκλησία τήρησε μια διφορούμενη στάση απέναντι στις τέχνες και αυτό για δύο βασικούς λόγους που αντιστοιχούν στις δύο Πλατωνικές κατηγορίες εναντίον της ποίησης.

          Ο πρώτος και κυριότερος λόγος είναι ότι η καλλιτεχνική δραστηριότητα είναι σημείο ζωηρού ενδιαφέροντος για τα εκόσμια και, επομένως είναι κατ' ανάγκην ανταγωνιστής ή τουλάχιστον μπορεί εύκολα να γίνει ανταγωνιστής της βασικής και απαρέγκλιτης ενασχόλησης του αληθινού χριστιανού με την σωτηρία του στην άλλη ζωή.

          Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι τέχνες συνδέονταν στενά με τον ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό και ο Χριστιανισμός είχε έρθει να σώσει τον κόσμο από τη κίβδηλη θρησκεία τους.

          Μερικοί από τους πρώτους εκκλησιαστικούς ηγέτες - ο Τερτυλιανός (πίστευε ότι η λογοτεχνία είναι μωρία στα μάτια του θεού) (αρχές 3ου αιώνα) ήθελαν να αποκηρυχθεί ολόκληρη η κοσμική μάθηση και οι ανίερες σπουδές αλλά τελικά η καθιέρωση των 7 ελευθερίων τεχνών ως βάση της παιδείας σήμαινε ότι ένα μεγάλο μέρος της κλασικής γραμματολογίας αναγνωρίσθηκε ως θεμιτό στάδιο στην πορεία του ατόμου προς την θεολογική γνώση.         

             Κάποιοι άλλοι ανάμεσα στους οποίους και ο Αυγουστίνος συμφωνούσαν ότι η κλασική γραμματολογία μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με θετικό τρόπο στην εκπαίδευση. Αυτή την ευμενή άποψη εξέφραζαν ο Ωριγένης , ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και ο μέγας Βασίλειος. Η ποίηση νίκησε σε αντίθεση με το δράμα. Η εκκλησία υπήρξε για πολύ καιρό κατηγορηματικά αντίθετη με την παράσταση (δραματικά έργα).

          Στο χώρο των εικαστικών τεχνών τα κυριότερα κλασικά έργα που γνώριζαν οι πρώτοι χριστιανοί παρίσταναν θεούς η αυτοθεοποιημένους ρωμαίους αυτοκράτορες και επομένως ήταν τα αντικείμενα μιας μισητής ειδωλολατρίας. Γι' αυτό, οι εικαστικές τέχνες γεννούσαν υποψίες και μερικοί πίστευαν ότι η εισαγωγή εικόνων στις εκκλησίες θα παρέσυραν τον χριστιανό σε μια παρόμοια ειδωλολατρία. Πολύ αργότερα η αντίληψη αυτή αναβίωσε με το εικονοκλαστικό κίνημα που αναπτύχθηκε στην ανατολική εκκλησία κατά τον 8ο και 9ο αιώνα. Επικράτησε όμως η αντίθετη άποψη. Ο Γρηγόριος, τον 6ο αιώνα υπεράσπισε τις εικόνες θεωρώντας τες απαραίτητες για την θρησκευτική αγωγή, ιδιαίτερα των αγράμματων ανθρώπων, και νόμιμες με την προϋπόθεση ότι δεν λατρεύονται οι ίδιες αλλά χρησιμοποιούνται για να οδηγούν το πνεύμα προς το θεό.

          Με τον καιρό οι κύριες τάσεις της χριστιανικής σκέψης χαρακτηρίζονται από όλο και μεγαλύτερη ευμένεια απέναντι στα αισθητά βοηθήματα της θρησκευτικής λατρείας - το γρηγοριανό μέλος και αργότερα η πολυφωνία, τα αγάλματα οι ζωγραφικοί πίνακες, οι μεγάλοι αρχιτεκτονικοί θρίαμβοι της καθεδρικής περιόδου.

Αυγουστίνος

Ανασκοπώντας τις ηθικές και πνευματικές παγίδες που είχε περιπέσει προτού προσηλυτισθεί τον Χριστιανισμό ο Αυγουστίνος μας πληροφορεί ότι έγραψε μια πραγματεία με μερικά κύρια αισθητικά ερωτήματα όταν ήταν 26-27 ετών.

           Aγαπάμε τίποτα άλλο έξω από το ωραίο; Τι είναι λοιπόν ωραίο; Και τι είναι ομορφιά; Ti είναι αυτό που μας προσελκύει και μας ενώνει με τα πράγματα που αγαπάμε; Γιατί αν δεν είχαν χάρη και ομορφιά δεν θα μπορούσαν να μας προσελκύσουν. Και διαπίστωσα ότι στα ίδια τα σώματα υπήρχε μια ομορφιά που ήταν αποτέλεσμα του ότι σχημάτιζαν ένα είδος όλου, καθώς και μια άλλη που ήταν αποτέλεσμα του ότι ταίριαζαν μεταξύ τους, όπως ταιριάζει ένα μέρος του σώματος σ' ολόκληρο το σώμα ή ένα παπούτσι στο πόδι.

Η πραγματεία μαρτυρούσε ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την εφήμερη ομορφιά του ορατού κόσμου παρά για την αιώνια δόξα του θεού.

Η διακρισή του ανάμεσα στο ωραίο και το ταιριαστό ήταν όπως μας λέει ο Αυγουστίνος μια διάκριση ανάμεσα σε ότι είναι ωραίο "καθ'εαυτό" και σ' ότι είναι ωραίο χάρη στο γεγονός ότι εφαρμόζει σε κάτι άλλο. Επίσης υπάρχουν δύο τρόποι σύμφωνα με τον Αυγουστίνο να χαρακτηρίσουμε κάτι 'ωραίο'. Πρώτον μπορούμε να πούμε ότι ένα σύμπλεγμα είναι ωραίο με την έννοια ότι αποτελεί ένα είδος συνόλου, και η ομορφιά είναι μια ιδιότητα του συνόλου. Δεύτερον ένα μέρος -μια κηλίδα χρώματος ή ένας μεμονωμένος ήχος - που δεν είναι ωραίο από μόνο του μπορεί να ονομασθεί ωραίο, αν αποτελέσει μέρος ενός συνόλου που είναι ωραίο με την πρώτη σημασία του όρου. Ίσως πάλι η έννοια ταιριαστό να υποδηλώνει μια ωφελιμιστική αντίληψη. Το παπούτσι πρέπει να ταιριάζει στο πόδι.

          Το ότι ο Αυγουστίνος θεωρούσε την ομορφιά ως ιδιότητα ετερογενών συνόλων φαίνεται επίσης από την δήλωσή του ότι η ομορφιά της πορείας αυτού του κόσμου επιτυγχάνεται χάρη στην εναντίωση των αντιθέτων (όπως η κομψότητα του ύφους επιτυγχάνεται χάρη στις αντιθέσεις).

Σε ένα από τους πιο συνοπτικούς προσδιορισμούς της ομορφιάς, ο Αυγουστίνος απηχεί τον Κικέρωνα σχεδόν λέξη προς λέξη. Η σωματική ομορφιά συνίσταται στην αναλογία των μερών που συνοδεύεται από μια ορισμένη γλυκύτητα του χρώματος.Βασικές στη θεωρία του Αυγουστίνου για το ωραίο είναι οι έννοιες, του αριθμού, της ισότητας, της αναλογίας και της τάξης. πχ.

Η ενότητα είναι η βάση ολόκληρης της πραγματικότητας, γιατί για να υπάρχει κάτι πρέπει να είναι ενιαίο. Αλλά η ενότητα είναι και ζήτημα βαθμού (γιατί μερικά όντα (και κατεξοχήν ο θεός) έχουν αυτή την ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό από τα άλλα.

Μια δεύτερη θεμελιώδης έννοια είναι η ισότητα ή ομοιότητα. Η ύπαρξη ατομικών πραγμάτων ως μονάδων ή δυνατότητα επανάληψης τους και σύγκρισης διαφόρων ομάδων τους ως προς την ισότητα ή ανισότητα γεννάει την αναλογία, το μέτρο και τον αριθμό.

Φέρνει παράδειγμα τον χορό 'Εξετάστε την ωραιότητα της σωματικής κίνησης και θα διαπιστώσετε ότι το κάθετι γίνεται στο σωστό χρόνο χάρη στο αριθμό.

Ο αριθμός είναι η θεμελιώδης αρχή της τάξης η οποία συνίσταται στην διάταξη ίσων και άνισων μερών σε ένα όλον, σύμφωνα με ένα σκοπό. Ωραίο είναι το καθετί που έχει τάξη.

Ο Αυγουστίνος Ιππώνος (13 Νοεμβρίου 354 - 28 Αυγούστου 430), γνωστός και ως Άγιος Αυγουστίνος^[2], ήταν χριστιανός θεολόγος, του οποίου τα γραπτά είχαν πολύ μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη του Δυτικού Χριστιανισμού και της Δυτικής φιλοσοφίας. Επίσης, ήταν ένας από τους πολυγραφότερους συγγραφείς της λατινικής πατρολογίας  Ο άγιος Αυγουστίνος ζούσε έκλυτη, ανήθικη και διεφθαρμένη ζωή και όταν μετανόησε έγραψε: «Θεέ μου πως είχα γίνει, αγνώριστος. Είχα μεταμορφωθεί και το πρόσωπο μου είχε χάσει την ομορφιά που είχε». Ο άγιος Αυγουστίνος έζησε τόσο έκλυτα τη ζωή του μέχρι να μετανοήσει, που συνεχώς έπεφτε στα πάθη του, χωρίς να συνειδητοποιεί τον ηθικό του ξεπεσμό. Ο ίδιος μάλιστα απέκτησε και εξώγαμο παιδί στα 18 του. Όμως η μητέρα του αγία Μόνικα, με τα δάκρυα της και τις επίμονες προσευχές της, έσωσε τον γιο της.          

Σχολαστικισμός ονομάζεται το φιλοσοφικό ρεύμα ή μαθησιακή μέθοδος η οποία αποσκοπούσε στη συμφιλίωση της φιλοσοφίας, που αναπτύχθηκε από τους αρχαίους κλασικούς φιλοσόφους, όπως ο Αριστοτέλης  και ο Πλάτωνας, με την μεσαιωνική θεολογία  και, γενικότερα, στην ερμηνεία των φυσικών φαινομένων με βάση τις χριστιανικές αρχές. Γνωστός σχολαστικιστής. Ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο Φραγκίσκος της Ασίζης  

7 ελευθέριες τέχνες . Οργανώθηκε ένα εκπαιδευτικό επίπεδο παιδείας, απαρτιζόμενο από δύο ομάδες μαθημάτων. Η πρώτη ομάδα περιλάμβανε τρία μαθήματα, α)Γραμματική, β)Ρητορική και γ)Διαλεκτική και η δεύτερη ομάδα τέσσερα, α)Γεωμετρία, β)Αριθμητική, γ)Αστρονομία και δ)Μουσική. Όλα μαζί συγκροτούσαν τα γνωστικά πεδία στα οποία εκπαιδεύονταν τα παιδιά που τελείωναν την βασική τους εκπαίδευση, την αντίστοιχη με την σύγχρονη πρωτοβάθμια εκπαίδευση των Δημοτικών σχολείων, απαρτίζοντας την δεύτερη σχολική βαθμίδα. (Σχετικά στο βιβλίο του Αριστοτέλη «Ηθικά 5,6»). «Τρικτύς» και «Τετρακτύς», καθώς απαρτίζονταν από μία τριάδα και μία τετράδα μαθημάτων που κληρονόμησαν από το εκπαιδευτικό σύστημα της αρχαίας Ελλάδας. Το σύνολο των μαθημάτων (Τεχνών) επίσης ονομάστηκαν στην Ρώμη artes liberals (Ελεύθερες ή Ελευθέριες Τέχνες των αρχαίων Ελλήνων, σχετικά στο βιβλίο του Αριστοτέλη «Πολιτικά 8,1»), καθότι ασκούνταν σε αυτές τα παιδιά των ελεύθερων πολιτών – και κατά κανόνα εύπορων – τα οποία δεν υποχρεούνταν σε χειρονακτικές εργασίες, αφιερώνοντας έτσι τον ελεύθερο χρόνο τους στην πνευματική τους καλλιέργεια.              

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Μάθημα: Aισθητική και τέχνη

Kαθηγητής : Πετρόπουλος Δημήτρης. Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών.

O Πλωτίνος ( 204 - 270 μ.χ ) και οι σκέψεις του για το ωραίο και την αισθητική ( 15 / 11 / 2016 ).

Ο Πλωτίνος ήταν ο επιφανέστερος νεοπλατωνιστής και έγινε η γέφυρα για το πέρασμα από τον πλατωνισμό στο χριστιανισμό.

Κατέχει αξιόλογη θέση στην ιστορία της αισθητικής. Εγραψε 54 δοκίμια που ταξινομήθηκαν σε ομάδες των 9 (εννεάδες) από τον μαθητή του Πορφύριο.

Ο Πλωτίνος πέρα από τον ορατό κόσμο ως έσχατη πηγή και αίτια του, ονομάζει "το Εν". Συνώνυμα του είναι το καλό και το άπειρο. Επίσης η δεύτερη υπόσταση είναι ο νους (θείος γνώστης ) που ταυτίζεται με τις πλατωνικές 'Ιδέες' (το κάθε αντικείμενο έχει "την ιδέα του" στο νου του ανθρώπου) που συνιστούν τον νοητό κόσμο, τα ιδανικά αρχέτυπα ή πρότυπα του ορατού κόσμου. Η δε τρίτη υπόσταση είναι η ψυχή του παντός (ψυχή).  Και οι τρεις υποστάσεις συναποτελούν το υπερβατικό ον, την πρωταρχική πηγή κάθε πραγματικότητας.

Κυρίως στο βιβλίο του "περί του καλού" περιέχονται οι σημαντικότερες ιδέες των αισθητικών θεωριών που στα επόμενα βιβλία του μέστωσαν και αποτέλεσαν την πιο ώριμη σκέψη για την αισθητική.

Ο Πλωτίνος συνοψίζει το πλήθος των πραγμάτων που μπορούν να είναι ωραία: Στις κοινές περιπτώσεις επρόκειτο για πράγματα που βλέπουμε και ακούμε αλλά υπάρχουν επίσης (για πνεύματα που υψώνονται πάνω από το κόσμο των αισθήσεων και φτάνουν σε μια ανώτερη σφαίρα "ευγενείς χαρακτήρες, πράξεις και ασχολίες και η ομορφιά των επιστημών και αρετών .

Το ερώτημα του είναι 'τι είναι αυτό που προσδίδει κάλος σε όλα αυτά τα πράγματα" "Τι είναι αυτό το κάτι που εκδηλώνεται σ' αυτά".

Η πρώτη απάντηση που δίνει και απορρίπτει ο Πλωτίνος είναι

Στα ορατά αντικείμενα όπως και σε όλα τα άλλα, το ωραίο ουσιαστικά συνίσταται στην συμμετρία και το μέτρο.

Ο Πλωτίνος ακολουθεί μια συλλογιστική με την βοήθεια της οποίας απορρίπτει αυτή την συνθήκη της ομορφιάς. Συγκεκριμένα λέει. Τα μέρη που είναι συμμετρικά και αποτελούν το σύνολο δεν μπορεί να είναι ωραία επειδή είναι απλά αλλά και πάλι εφόσον το σύνολο είναι όμορφο όμως και αποτελείτε από απλά συμμετρικά μέρη, τότε και τα απλά θα πρέπει να είναι όμορφα. "Η ομορφιά του συνόλου αποτελεί την ομορφιά των μερών". Η συμμετρία δεν μπορεί να είναι επαρκής συνθήκη του ωραίου υποστηρίζει ο Πλωτίνος επειδή ένα αντικείμενο που παραμένει συμμετρικό μπορεί να χάσει την ομορφιά του Π.χ ένα πρόσωπο παρόλο που είναι συμμετρικό άλλοτε δείχνει όμορφο και άλλοτε άσχημο ανάλογα με τις εκφράσεις που παίρνει. Το σωμά που έχει γίνει άψυχο χάνει το μεγαλύτερο μέρος από την αλλότινη ομορφιά του χωρίς ωστόσο να χάσει την συμμετρία του.

Τι είναι λοιπόν αυτό που προσδίδει κάλος στα πράγματα;

παίρνοντας το παράδειγμα ενός γλυπτού ο Πλωτίνος λέει ότι η πέτρα στην οποία η τέχνη εισήγαγε την ομορφιά μιας μορφής είναι ωραία όχι επειδή είναι πέτρα αλλά χάρη στην μορφή ή ιδέα που εισήγαγε σ'αυτήν η τέχνη. Η μορφή αυτή δεν υπήρχε στο υλικό, υπήρχε στην σκέψη του καλλιτέχνη ,προτού μπει μέσα στην πέτρα. Και υπήρχε στον δημιουργό όχι επειδή αυτός είχε μάτια η χέρια αλλά επειδή μετείχε της τέχνης. Αυτή λοιπόν η ομορφιά υπήρχε στην τέχνη και ήταν πολύ ανώτερη.

Ετσι λοιπόν χάρη στην ικανότητα της ύλης να δέχεται και να συγκρατεί τις μορφές" η ομορφιά του θεϊκού νου και του πνευματικού κόσμου μπορεί να αποκαλυφθεί με την θέαση.

¨Οταν λοιπόν η ύλη περιβάλλεται την ομορφιά, αποκτά μια βαθιά συγγένεια με την ψυχή. Και η ψυχή χαίρεται όταν αναγνωρίζει την ίδια της την φύση υλοποιημένη και όταν με αυτό τον τρόπο συνειδητοποιεί την μέθεξη της στο θεϊκό.

Πως μπορεί το φως του ήλιου να είναι ωραίο αν είναι απλό και επομένως δεν μπορεί να έχει μορφή.

Επειδή μπαίνει η μορφή συνθέτει και τακτοποιεί τα πολλά μέρη που συναποτελούν το ένα, τα ανάγει σε ένα συγκλίνον όλον και συντονίζοντάς τα μεταξύ τους, δημιουργεί την ενότητα. Και πάνω στην ενότητα ενθρονίζεται η ομορφιά δίνοντας τον εαυτό της τόσο στα μέρη όσο και στο όλον.

¨Ενας ζωγραφικός πίνακας που αποτελείται από πολλά ετερογενή μέρη μπορούμε να πούμε ότι γίνεται ωραίος τότε και μόνο όταν ενοποιηθεί και γίνει καθρέφτης του ενός. Αλλά και μια μονόχρωμη έκταση, όπως ένας πίνακας του Ρόθκο, ή ένας παρατεταμένος απαλός ήχος που είναι πράγματα εξολοκλήρου ομοιογενή οφείλουν την ενότητα τους στην ίδια τους ομοιογένεια και επομένως μπορούν να είναι ωραία. ¨Ωστε κάθετι το ωραίο είναι αποτέλεσμα ενοποίησης.

Όταν αντιλαμβανόμαστε μέσα στα σώματα μια ιδέα (μορφή) τότε αντιλαμβανόμαστε την αποσπασματική πολλαπλότητα που η ιδέα την ανάγει και την εισάγει στην εσώτερη και αδιαίρετη ενότητα.

Η αισθητή ομορφιά της ψυχής.

Αλλά υπάρχουν πρότερες και υψηλότερες εκφάνσεις του ωραίου. Π.χ η ομορφιά της ανώτερης συμπεριφοράς που δεν είναι ορατή με τα μάτια του σώματος αλλά της ψυχής. Επίσης αυτές οι εκφάνσεις του ωραίου είναι ικανές να μας συναρπάζουν και να μας κάνουν να νιώθουμε αγαλλίαση και μάλιστα ακόμα πιο βαθιά

Αλλά πως; δεν υπάρχει ούτε σχήμα ούτε χρώμα ούτε επιβλήτικό μέγεθος παρά μόνο η άχρωμη λάμψη των αρετών ...μεγαλοψυχία, δίκαιος χαρακτήρας, πειθαρχημένη αγνότητα.

και συνεχίζει ο Πλωτίνος για να καταλάβουμε τι είναι αυτό που κάνει ωραία την ενάρετη ψυχή πρέπει να εξετάσουμε πρώτα το αντίθετο δηλαδή την ασχήμια. Η άσχημη ψυχή είναι άδικη, γεμάτη επιθυμίες και ταραχή, κυριευμένη από τους φόβους της δειλίας και τους φθόνους της μικροπρεπειά της.  Και αυτή η καταισχύνη έχει συγκεντρωθεί γύρω από την ψυχή σαν επίκτητο κακό που την ταλαιπωρεί, την ρυπαίνει. Αν θέλει ο άνθρωπος να ξαναγίνει ωραίος πρέπει να καθαρίσει και να εξαγνίσει τον εαυτό του και να γίνει αυτό που ήταν. Η ηθική της πειθάρχηση συνίσταται στην αποκάθαρση από το αλλότριο στην μετατροπή της δυσαρμονίας σε αρμονία, με δυo λόγια στην ενοποίηση. Ετσι η πνευματική ομορφιά της ψυχής εξαρτάται από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες από τις οποίες εξαρτάται και η αισθητή ομορφιά της τέχνης και της φύσης.

και όταν η ψυχή γίνεται αγαθή και ωραία εξομοιώνεται με το θεό.

Πρέπει πρώτα να προσηλώσουμε την προσοχή μας όχι στην μουσική ή στην ζωγραφική ,αλλά σε όλες τις ευγενείς ασχολίες και κατόπιν στα ωραία έργα που δεν παράγονται με την εργασία του καλλιτέχνη αλλά χάρη σε ανθρώπους γνωστούς για την αγαθότητά τους.

Ο Πλωτίνος τελικά υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνεις ωραίος στο πνεύμα και ηθικά ανώτερος για να γνωρίσεις την τέλεια ομορφιά.

Τελειώνοντας ο Πλωτίνος υποστηρίζει ότι η η τέχνη δεν είναι μίμηση μιμήσεως όπως λέει ο Πλάτων. Διότη εκτός απ' το να μιμείται τη φύση που είναι η μίμηση της ιδέας ,το έργο τέχνης επικοινωνεί απ' ευθείας με την ιδέα λόγω της ικανότητάς του καλλιτέχνη να επικοινωνεί απ' ευθείας με την ιδέα της θεότητας. Πάντως η συγγένεια του νεοπλατωνισμού με τον χριστιανισμό είναι προφανής Άλλωστε στην εποχή του Πλωτίνου ο χριστιανισμός είχε ήδη ηλικία δύο αιώνων.                                  

              

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Μάθημα: Aισθητική και τέχνη

Kαθηγητής : Πετρόπουλος Δημήτρης. Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών.

Η αισθητική στάση - Η προσοχή και μπορεί κάθε αντικείμενο να έχει αξία αισθητική;

          Όπως έχει επισημανθεί, κάθε στάση κατευθύνει την προσοχή μας σε ορισμένα χαρακτηριστικά του κόσμου. Αλλά η αισθητική αντίληψη, που συχνά θεωρείται σαν κάποιο 'απλανές αγελαδίσιο βλέμμα' δεν είναι μονάχα μια απλή ματιά.

Στην ουσία κατά την διάρκεια της αισθητικής αντίληψης εκθέτουμε τον εαυτό μας στο έργο τέχνης και του επιτρέπουμε να μας πλημμυρίσει με κύματα από ήχους ή χρώματα.

Με την αισθητική στάση επιθυμούμε η αισθητική αξία του αντικειμένου να εισέλθει ολοζώντανη μέσα στην εμπειρία μας.

Και φυσικά το να είμαστε καθισμένοι στο 'χείλος του καθίσματος μας', απορροφημένοι από το άκουσμα ενός ρυθμικά συναρπαστικού κομματιού μουσικής ή το διάβασμα ενός ενδιαφέροντος μυθιστορήματος που μας προκαλεί αγωνία, μόνο παθητική κατάσταση δεν είναι.

Αισθητική εμπειρία σημαίνει επίσης προσοχή, επίγνωση, εγρήγορση, ψυχική κινητικότητα.

 Η αισθητική προσοχή και η Προσήλωση μας το έργο τέχνης

Η προσοχή στην αισθητική αντίληψη είναι ζήτημα βαθμού και η προσήλωση είναι άλλοτε λιγότερο ή περισσότερο έντονη.

 Π.χ. ένα χρώμα ιδωμένο φευγαλέα ή μια σύντομη μελωδία ίσως γίνουν αισθητά στις 'παρυφές' της συνείδησης ενώ ένα θεατρικό έργο μας απορροφά τελείως. Η εμπειρία όμως θα είναι αισθητική αν το αντικείμενο 'συγκρατεί' την προσοχή μας.

Και επιπλέον η αισθητική προσοχή συνοδεύεται από δραστηριότητα που δεν έχει σχέση με την πρακτική εμπειρία (απώτερος σκοπός).

Όταν λοιπόν κρατάμε με το πόδι μας τον ρυθμό της μουσικής βρισκόμαστε μερικώς σε ένα είδος αισθητικής εμπειρίας. Και σύμφωνα με την ενσυναίσθηση βρισκόμαστε σε αισθητηριακή συνάφεια  με το αντικείμενο που βλέπουμε. Δηλαδή όταν βλέπουμε μια ψηλή, όρθια και σφριγηλή φιγούρα π.χ γλυπτικής , ψηλώνουμε και εμείς μαζί της και οι μύες μας σκληραίνουν. Η όταν παρακολουθούμε την συναρπαστική πλοκή ενός έργου ταυτιζόμαστε με τον ήρωά μας τόσο, που χειρονομούμε ασυνείδητα.

Αισθητική προσοχή και η διάκριση

          Επίσης η αισθητική προσοχή σημαίνει ότι για να γευτούμε πλήρως την ξεχωριστή αξία του αντικειμένου πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις συχνά πολύπλοκες και ανεπαίσθητες λεπτομέρειες. Η βαθιά επίγνωση αυτών των λεπτομερειών είναι η ικανότητα μας να κάνουμε διακρίσεις. Οι άνθρωποι χάνουν συχνά μεγάλο μέρος από την εμπειρία της τέχνης όχι μόνο γιατί διασπάται η προσοχή τους αλλά γιατί δεν κατορθώνουν να "δουν" όλα εκείνα που συνιστούν την αξιοσημείωτη διάσταση του έργου. Χάνουν την ιδιαιτερότητα του έργου και έτσι μια συμφωνία ηχεί σαν ένα οποιοδήποτε ποπ κομμάτι μουσικής, και ένα λυρικό ποίημα δεν διακρίνεται από ένα άλλο ,με αποτέλεσμα όλα να γίνου εξίσου βαρετά.

Η όπως υποστηρίζει και ο  Μαρτινίδης Πέτρος στο βιβλίο του "Κόμιξ" 'Η εθισμένη ή ερ - εθισμένη προσοχή του αναγνώστη θ' ανακαλύψει (ή έστω θα προβάλει) τις όποιες αρετές του έργου, για να εισπράξει και τις όποιες αισθητικές συγκινήσεις.

Χωρίς ξυπνητό κοινό κανένα έργο δεν διαθέτει αρετές, ούτε καν μειονεκτήματα. Όλα λιμνάζουν σε μια αδιάφορη μετριότητα.

          Χωρίς την αισθητική προσοχή λοιπόν η εμπειρία είναι διακεκομένη  και σε περιορισμένο βαθμό αισθητική. Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε με πόση ευκολία αρχίζεις να σκέφτεσαι άλλα πράγματα την ώρα που εκτελείται η μουσική, ώστε αραιά και που καταλαβαίνεις ότι ακούς μουσική. Και σε συμφωνία με τον Μαρτινίδη ο Σαντιγιάνα υποστηρίζει ότι με την αισθητική προσοχή μπορούμε να εμποδίσουμε την εμπειρία μας να γίνει μια νυσταλέα ονειροπόληση που συνοδεύεται από νευρικά ρίγη.

Όσο η αισθητική προσοχή αφυπνίζεται και ζωηρεύει τόσο η αντίληψη π.χ του θεατή κατευθύνεται από μόνη της προς το αντικείμενο το οποίο θεατής δεν επιδιώκει να αναλύσει (ανιδιοτέλεια) αλλά απορροφάται από αυτό, που ξεχωρίζει από το περιβάλλον και καθηλώνει το ενδιαφέρον του.

Όλα τα αντικείμενα έχουν αισθητική αξία;

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κανένα αντικείμενο δεν είναι εγγενώς μη αισθητικό και όλα έχουν αισθητική αξία

Υπάρχουν αντικείμενα που η ελκυστικοτητά τους είναι τόσο καταφανής, ώστε 'αιχμαλωτίζουν' το βλέμμα μας και τραβούν την προσοχή μας πάνω τους. Π.χ ένα παρτέρι με λαμπρά και πολύχρωμα λουλούδια, ή ένα εμβατήριο, σύννεφα σε πυκνούς σχηματισμούς ή ένας επιβλητικός και μεγαλοπρεπής καθεδρικός ναός. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν ισχύει για πολλά ,και μάλιστα για τα περισσότερα από τα άλλα πράγματα στον κόσμο. Μπορούμε άραγε να ισχυριστούμε πως θα ονομάζαμε αισθητικό το βρόμικο και κατερειπωμένο κομμάτι μιας εξαθλιωμένης συνοικίας;

Η λέξη αισθητικός χρησιμοποιείται συχνά στις καθημερινές συζητήσεις για να διακρίνουμε ανάμεσα στα αντικείμενα που είναι ευχάριστα να τα βλέπει και να τα ακούει και σε εκείνα που δεν είναι. Αυτή είναι η άποψη μιας μεγάλης μερίδας της παραδοσιακής θεωρίας. Το επιχείρημα ότι ορισμένα αντικείμενα δεν είναι άξια να θεωρούνται αισθητικά φαίνεται σωστό. Το αντεπιχείρημα είναι ότι οι άνθρωποι θεώρησαν ανιδιοτελώς αντικείμενα που παρουσίαζαν τεράστια ποικιλία. Ανάμεσα σ' αυτά υπάρχουν και μερικά που θα μπορούσαμε να τα θεωρήσουμε τελείως απωθητικά.

Οι άνθρωποι νιώθουν τέρψη στην αντίληψη ορισμένων πραγμάτων που άλλοι -σε προηγούμενες εποχές η προηγούμενους πολιτισμούς - θα τα έκριναν μη αισθητικά. Ολόκληρη 'η ιστορία του γούστου' δείχνει πόσο τα σύνορα της αισθητικής εμπειρίας διευρύνθηκαν και έφτασαν να συμπεριλάβουν μια απέραντη ποικιλία πραγμάτων.

Αν περιοριστούμε στις τέχνες των 150 τελευταίων ετών θα εντοπίσουμε έναν τεράστιο αριθμό έργων τέχνης αφιερωμένο σε είδη αντικειμένων τα οποία ο νους θεωρεί εγγενώς μη αισθητικά. Δηλαδή ανιαρά, κοινότυπα αντικείμενα και άσχημα ή γκροτέσκα πράγματα και γεγονότα.

Παραδείγματα. Οι πίνακες με την ηλεκτρική καρέκλα του warholl, η απόλυτη πεζή κίτρινη καρέκλα του Βαν Γκόγκ, η σχεδία της μέδουσας του ζερικώ, οι μονόχρωμοι πίνακες του Ρόθκο,οι κονσέρβες chambell του warholl , O ουρητήρας του Dechamp κ.α

Πάντως το ίδιο το γεγονός ότι η προσοχή μας πλέον κατευθύνεται προς τέτοια θέματα δείχνει την ευρύτητα του πεδίου του αισθητικού δαφέροντος. Επιπλέον η χρήση τους από τον καλλιτέχνη μεταβάλει και διευρύνει το γούστο του μη καλλιτέχνη. Ο μέσος άνθρωπος γίνεται τώρα με νέο τρόπο ευαίσθητος στο αντιληπτικό διαφέρον για πολλά και διαφορετικά πράγματα και γεγονότα.

 Π.χ Η προσοχή στο φυσικό τοπίο, μετά τους ιμπρεσιονιστές, ενισχύθηκε πολύ.

Επίσης η στάση μας απέναντι στα κόμιξ ίσως διαφοροποιήθηκε μετά την επιτυχία των πινάκων του καλλιτέχνη της ποπ - αρτ Λίχτενσταϊν και των ταινιών της Μάρβελ. Πχ. η  σύγχρονη ταινία Dr.Strange ίσως αναπτερώσει το ενδιαφέρον για την ανατολική κουλτούρα και τρόπο σκέψης.

Επίσης οι άθλιοι του Β. Ουγκώ λέγεται ότι προκάλεσαν μέχρι και εξεγέρσεις πολιτικού χαρακτήρος σε ορισμένες περιπτώσεις ανθρώπων που είχαν διαβάσει το βιβλίο και ίσως 'γλύκαιναν' την άκαμπτη στάση των ανώτερων  κοινωνικών απέναντι στους φτωχούς και κατατρεγμένους.

                

             

     

        

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Μάθημα: Aισθητική και τέχνη

Kαθηγητής : Πετρόπουλος Δημήτρης. Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών.

Η αισθητική στάση (συνέχεια) και η έννοια της κάθαρσης

(δι' ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν)

Αισθητική στάση: Ανιδιοτελή και συμπαθητική προσοχή αλλά και θεώρηση οποιουδήποτε αντικειμένου της συνείδησης χάριν αυτού του ίδιου.

Δηλαδή 'ανιδιοτέλεια' σημαίνει ότι βλέπουμε το αντικείμενο χωρίς να μας ενδιαφέρει καθόλου ο απώτερος σκοπός τον οποίο μπορεί να εξυπηρετήσει.

Πολλά είδη 'διαφέροντος' έχουν αποκλειστεί από το αισθητικό ενδιαφέρον. Ένα από αυτά είναι το να αποκτήσουμε ένα έργο τέχνης, χάριν κύρους και γοήτρου.

Π.χ Ένας συλλέκτης βιβλίων βλέποντας ένα παλιό χειρόγραφο, συνήθως ενδιαφέρεται μόνο για την σπανιότητα του ή για την τιμή της αγοράς του και όχι για την αξία ως λογοτεχνικό έργο   

(Υπάρχουν συλλέκτες βιβλίων που δεν διάβασαν ποτέ τα βιβλία που έχουν στη συλλογή τους)

Ένα άλλο μη αισθητικό ενδιαφέρον είναι το "γνωσιακό"  δηλαδή ν'αποκτήσουμε γνώσεις γύρω από ένα αντικείμενο.

π.χ Ο μετεωρολόγος δεν νοιάζεται για την οπτική εμφάνιση που έχει ο εντυπωσιακός σχηματισμός ενός σύννεφου, αλλά για τις αιτίες που την προκαλούν. Επιπλέον όταν το άτομο που αντιλαμβάνεται ένα αντικείμενο, έχει σκοπό να εκφέρει μια κρίση επ' αυτού η συμπεριφορά του δεν είναι αισθητική.

Αντίθετα η αισθητική στάση 'απομονώνει' το αντικείμενο και εστιάζεται σ' αυτό - στη μορφή των βράχων, στον ήχο του ωκεανού, στα χρώματα ενός πίνακα ζωγραφικής. Επομένως δεν βλέπουμε το αντικείμενο με αποσπασματικό η φευγαλέο τρόπο, όπως συμβαίνει με την 'πρακτική' αντίληψη. Υπολογίζουμε όλη την φύση και το χαρακτήρα του αντικειμένου. Όποιος αγοράζει έναν πίνακα για να καλύψει τον λεκέ που έχει ο ταπετσαρισμένος τοίχος του δεν μπορεί να δει τον πίνακα σαν ένα θαυμάσιο σχηματισμό από μορφές και χρώματα.

Για την αισθητική στάση, τα πράγματα δεν χρειάζεται να ταξινομούνται, να μελετώνται και να κρίνονται. Είναι από μόνα τους ευχάριστα ή συναρπαστικά να τα βλέπει κανείς. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει σαφές ότι το να είναι κανείς 'ανιδιοτελής' απέχει πολύ από τον 'να μην ενδιαφέρεται'. Αντίθετα όπως όλοι γνωρίζουμε, ένα βιβλίο η μια ταινία μπορούν να μας απορροφήσουν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να επιδείξουμε μεγαλύτερο 'ενδιαφέρον' απ' όσο συνηθίζουμε κατά την διάρκεια της πρακτικής μας δραστηριότητας.

Η λέξη συμπαθητικός η οποία περιέχεται στον ορισμό της αισθητικής στάσης αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο προετοιμάζουμε τον εαυτό μας να αντιδράσει στο αντικείμενο.

Αν πρόκειται να εκτιμήσουμε το αντικείμενο πρέπει να το δεχτούμε σύμφωνα με τους δικούς του όρους. Πρέπει να καταστήσουμε τον εαυτό μας δεκτικό στο αντικείμενο και να τον τοποθετήσουμε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δεχτεί οτιδήποτε αυτό θα μπορούσε να προσφέρει στην αντίληψή μας .Επομένως πρέπει να αποκλείσουμε οποιεσδήποτε αντιδράσεις είναι μη συμπαθητικές για το αντικείμενο μας αποξενώνουν από αυτό ή μας κάνουν εχθρικούς απέναντί του.

Π.χ ένας ευσεβής μωαμεθανός μπορεί να μην είναι ικανός να βλέπει για πολλή ώρα τον πίνακα που παριστάνει την Αγία Οικογένεια  λόγω της απέχθειάς του για τον χριστιανισμό.

Αυτές μπορεί να είναι ηθικές, θρησκευτικές, βαθιά ριζωμένες αξίες και προκαταλήψεις .

Π.χ Μπορεί να περιλαμβάνουν μια προκατάληψη ενάντια στον καλλιτέχνη ή ακόμη ενάντια στην πατρίδα του.

Λέγεται ότι στον Α' παγκόσμιο πολλές αμερικάνικες συμφωνικές ορχήστρες αρνήθηκαν να παίξουν έργα Γερμανών συνθετών.

Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ στην περίπτωση κάποιων σύγχρονων έργων τέχνης, τα οποία ενδέχεται να πραγματεύονται συζητήσεις και πεποιθήσεις με τις οποίες νιώθουμε βαθύτατα δεσμευμένοι. Όταν πρόκειται για τέτοια έργα θα πρέπει να θυμόμαστε ότι τα έργα τέχνης χάνουν συχνά την επικαιρική σημασία τους, με το πέρασμα του χρόνου, και εκτιμώνται από τους μεταγενέστερους ως μεγάλα έργα τέχνης. Βέβαια μπορεί να συμβεί και το αντίθετο. Είναι βέβαια μια πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία αν σήμερα είσαι παγκοσμίως γνωστός σαν καλλιτέχνης αλλά κανείς δεν μπορεί να σου εγγυηθεί πως δεν θα σε ξεχάσουν όλοι ύστερα από δέκα ή πενήντα χρόνια. Η μάχη με το χρόνο είναι πάντα περισσότερο δύσκολη απ' την μάχη με το χώρο. 

Π.χ τα παπούτσια του Βαν Γκογκ, ή το δωματιό του μπορεί εκείνη την περίοδο να ήταν σχεδόν ανήκουστο να αναγνωριστούν ως μεγάλη τέχνη γιατί είναι δύο εντελώς πεζά θέματα αλλά κατόπιν θεωρήθηκαν αριστουργήματα.

Μερικές φορές διαμαρτύρεται κανείς σ' ένα φίλο του όταν τον βλέπει να απορρίπτει με προχειρότητα έργα τέχνης που του είναι ευχάριστα. 'Δε του δίνεις ούτε μία ευκαιρία'. Για την αισθητική εμπειρία, η έννοια 'συμπαθητικός' σημαίνει ότι δίνουμε στο αντικείμενο την 'ευκαιρία' να μας φανερώσει με ποιόν τρόπο προκαλεί ενδιαφέρον στην αντίληψή μας.                  

 Κοινώς είμαστε όσο μπορούμε ανοικτοί απέναντι στο έργο τέχνης.

Και λίγα σχόλια για την έννοια της "κάθαρσης" ως συμπλήρωμα στην συγκινησιακή κάθαρση (μέρος της αισθητικής εμπειρίας)  που αναφερθήκαμε στο προηγούμενο

Ο S. H. Butcher (Λόγιος και πολιτικός, 1850 - 1910) υποστηρίζει ότι η τραγωδία μέσα από τον οίκτο και τον φόβο πραγματοποιεί την κατάλληλη κένωση αυτών των συγκινήσεων. (δι' ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν). Δηλαδή η γενική θεωρία που αποδίδεται στον Αριστοτέλη είναι ότι η τραγωδία, προκαλώντας αυτές τις συγκινήσεις, έχει ένα είδος θεραπευτικής επίδρασης στην πνευματική υγεία του κοινού, δίνοντάς το μια ευχάριστη αίσθηση ανακούφισης- 'γαλήνεψε η ψυχή, διαλύθηκαν τα πάθη'.

Υπήρξαν πολλές διαφωνίες για το αν η κάθαρσις είναι μια ιατρική μεταφορά που υπονοεί την απαλλαγή από βλαβερές συγκινήσεις, όπως συμβαίνει με ένα φάρμακο ή αν είναι μια μεταφορά παρμένη από το θρησκευτικό τελετουργικό και σημαίνει ένα είδος εξαγνισμού των συναισθημάτων, όχι όμως την εξάλειψή τους.

Η απάντηση του Αριστοτέλη στον Πλάτωνα.

Ένας από τους ισχυρότερους πειρασμούς για να δεχθούμε την παραδοσιακή ερμηνεία της ποιητικής είναι ότι αποδίδει στον Αριστοτέλη μια άμεση απάντηση στη δεύτερη βασική αντίρρηση του Πλάτωνα εναντίον της ποίησης : ότι δηλαδή, δεν κάνει άλλο από το να καλλιεργεί τα πάθη και έτσι να διαταράσσει την αρμονία της ψυχής και της λογικής του πολίτη. Σύμφωνα μ' αυτή την ερμηνεία, ο Αριστοτέλης διαθέτει μια εντυπωσιακή ανασκευή.: δεν συμβαίνει τίποτα τέτοιο. Αν δούμε μονάχα την άμεση παραφορά, τον τρόμο και τον ολοφυρμό του κοινού, μπορεί να νομίσουμε ότι έτσι έχουν τα πράγματα. Αν όμως δούμε τις κατοπινές και βαθύτερες ψυχολογικές επενέργειες αυτού του βιώματος, τότε ο θεατρόφιλος είναι σαν τον θρησκευόμενο που αισθάνεται εξαγνισμένος, ξαλαφρωμένος και αναζωογονημένος από την συγκινησιακή του ανακούφιση. Μακροπρόθεσμα, ο θεατρόφιλος πολίτης είναι πιθανότατα ο πιο νηφάλιος και ο πιο σοφός γιατί απαλλάσσεται κατά διαστήματα από τους φθοροποιούς συγκινησιακούς ερεθισμούς που δηλητηριάζουν τον χαρακτήρα και το πνεύμα.

Αυτό που επίσης ο Πλάτων φοβόταν περισσότερο μήπως γίνει κακό παράδειγμα για την Αθηναϊκή νεολαία ήταν η ιδέα ότι οι καλοί άνθρωποι δυστυχούν και οι φαύλοι ευτυχούν. Η απάντηση του Αριστοτέλη μπορεί να ερμηνευθεί ως εξής: Δεν χρειάζεται ηθική λογοκρισία των έργων, αλλά μονάχα αισθητική λογοκρισία..Γιατί το έργο στο οποίο ο καλός άνθρωπος γίνεται ευτυχισμένος, δεν θα είναι και πολύ καλή τραγωδία.                                     

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Kαθηγητής: Πετρόπουλος Δημήτρης.Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών

H αισθητική στάση

          Εκείνο που προσδιορίζει  το πως αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο είναι η στάση που υιοθετούμε. Μια στάση είναι ο τρόπος με τον οποίο κατευθύνουμε και ελέγχουμε την αντίληψη μας. Δεν βλέπουμε ούτε ακούμε κάτι από το περιβάλλον μας χωρίς να το διακρίνουμε. Αντίθετα "δίνουμε προσοχή" σε ορισμένα πράγματα, ενώ αμυδρά και μετά βίας κατανοούμε άλλα. Έτσι η προσοχή είναι επιλεκτική, καθώς συγκεντρώνεται σε μερικά χαρακτηριστικά του περίγυρού μας και αγνοεί άλλα.

          Εφόσον παραδεχτούμε κάτι τέτοιο, τότε συνειδητοποιούμε πόσο ανεπαρκής είναι η παλαιά άποψη που υποστήριζε ότι τα ανθρώπινα όντα είναι απλώς παθητικοί δέκτες καθενός ξεχωριστά και όλων μαζί των εξωτερικών ερεθισμάτων. Επιπλέον αυτό που απομονώνουμε για να το προσέξουμε υπαγορεύεται από τους σκοπούς που επιδιώκουμε εκείνη τη στιγμή.

          Είναι ολοφάνερο πως όταν οι άνθρωποι έχουν διαφορετικούς σκοπούς αντιλαμβάνονται διαφορετικά τον κόσμο, δίνοντας ο ένας έμφαση σε ορισμένα πράγματα τα οποία κάποιος άλλος θα αγνοήσει.

Παράδειγμα κάποιος άνθρωπος κάνει απλά περίπατο στο δάσος ενώ ένας ινδιάνος ιχνηλάτης πηγαίνει στο δάσος με άλλο σκοπό.

          'Ετσι μια στάση ή όπως αποκαλείται ορισμένες φορές μια "έξη", καθοδηγεί την προσοχή μας προς τις κατευθύνσεις που έχουν σχέση με τους σκοπούς μας.

Ερώτηση 1η

          Που θα μπορούσαμε να πούμε ότι διαφέρει ένας άνθρωπος με κλίση προς την ζωγραφική ή την αγιογραφία από κάποιον άλλο που δεν έχει κλίση σ 'αυτές τις τέχνες.

          Όμως κατευθύνει και την συμπεριφορά μας και με ένα άλλο τρόπο. Μας προετοιμάζει ν' αντιδράσουμε σε αυτό που αντιλαμβανόμαστε, να ενεργήσουμε με έναν τρόπο που νομίζουμε ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός για να πετύχουμε τον σκοπό μας.

          Τελικά όταν υιοθετούμε μια στάση, σημαίνει ότι είμαστε θετικά ή αρνητικά προσανατολισμένοι σε κάτι. Ένας άνθρωπος μπορεί να χαίρεται γι' αυτό που βλέπει ή αντίθετα μπορεί να είναι εχθρικός και ψυχρός, οπότε ή την στρέφει την προσοχή του προς αυτό ή να την απομακρύνει. 

          Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι μια στάση οργανώνει και προσανατολίζει τη συνείδησή μας για τον κόσμο. Ωστόσο η αισθητική στάση δεν είναι η συνήθης. Η στάση την οποία υιοθετούμε συνήθως θα μπορούσε ν' αποκληθεί στάση της "πρακτικής" αντίληψης.

Ερώτηση 2η

Άραγε ποιές στάσεις οργανώνουν και προσανατολίζουν τη συνείδηση των ζωγράφων - αγιογράφων για τον κόσμο; Π.χ ποιό ήταν το κίνητρο του Σεζάν να ζωγραφίσει πάρα πολλές  φορές το βουνό Σαιν Βικτουάρ . Μπορείτε να φανταστείτε;     

Τι είναι  η πρακτική αντίληψη?

          Η αντίληψη μας για κάποιο πράγμα είναι συνήθως περιορισμένη και αποσπασματική. Βλέπουμε μόνον εκείνα τα χαρακτηριστικά του, που έχουν σχέση με τους σκοπούς μας. Και όσο μας είναι χρήσιμο δεν του δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή. Συνήθως η αντίληψή μας αναγνωρίζει στιγμιαία η ταχύτατα το είδος και τις χρήσεις ενός πράγματος.         Ενώ ένα παιδί κοπιάζει για να μάθει τι είναι τα πράγματα, πως τα ονομάζουν και σε τι χρησιμεύουν ο ενήλικας δεν χρειάζεται να το κάνει, γιατί η αντίληψη του από συνήθεια κάνει οικονομία.

          Αν το σκεφτούμε θα εκπλαγούμε για το πόσο λίγα βλέπουμε πράγματι από τον κόσμο γύρω μας. Διαβάζουμε τις ετικέτες των πραγμάτων για να μάθουμε πως θα τα χειριστούμε αλλά σχεδόν δεν βλέπουμε τα ίδια τα πράγματα.

          Πουθενά όμως δεν είναι η αντίληψη αποκλειστικά "πρακτική". Ενίοτε δίνουμε προσοχή σε κάτι, απλώς και μόνο για την ευχαρίστηση που μας προκαλεί ή όψη, ή ο ήχος ή η αφή του.

          Αυτό συνιστά την "αισθητική" στάση της αντίληψης και διαπιστώνεται κάθε φορά που οι άνθρωποι δείχνουν ότι τους ενδιαφέρει ένα θεατρικό έργο, ένα μυθιστόρημα ή όταν ακούν προσεκτικά ένα κομμάτι μουσικής.

          Παρουσιάζεται ακόμα και κατά την διάρκεια της "πρακτικής" αντίληψης , στα τυχαία βλέμματα που ρίχνουμε γύρω μας χαζεύοντας, όταν οι πιεστικές μας ενασχολήσεις της πρακτικής μας δραστηριότητας μας έχουν κουράσει ή μας αφήνουν προς στιγμή να ξαποστάσουμε. Όπως ο τουρίστας που, αν και είναι απασχολημένος οδηγώντας με 70 - 80 χιλιόμετρα την ώρα σ' έναν αυτοκινητόδρομο για να φτάσει στον τόπο των διακοπών του, ρίχνει ωστόσο και μια ματιά στα δέντρα, στους λόφους ή στον ωκεανό.  

          Οπότε "αισθητική στάση" ορίζεται ως "ανιδιοτελή και συμπαθητική προσοχή αλλά και θεώρηση οποιουδήποτε αντικειμένου της συνείδησης χάριν αυτού του ίδιου"

Επίσης η διανοητική φώτιση και η συγκινησιακή κάθαρση, που από κοινού συγκροτούν την αισθητική εμπειρία μπορεί να έχουν τις αφορμές του σε οτιδήποτε.

          Με δύο λόγια το: κόσμε είμαι μακρυά σου και σε διακρίνω ολόκληρον, και είμαι μέσα σου και σε νοιώθω στο παραμικρό είναι όλη η αισθητική εμπειρία. Εμπειρία που μπορεί να έχει την αφετηρία της, εξ ίσου, σε αναγνώσεις λίγων στίχων, στο αντίκρυσμα κάποιου πίνακα, στο άκουσμα μιας μουσικής και, γενικά, σε ό,τι θα "ξεκλείδωνε" αιφνής το άπειρο και θα το αναμείγνυε με το πεπερασμένο.

          Οδηγώντας στο φωναχτό "Εύρηκα" του ερευνητή της αλήθειας όσο και στο άφωνο θαυμασμό του κοινωνού της ομορφιάς.

Ερώτηση 3η

Μπορείτε να μου αναφέρετε ένα παράδειγμα "διανοητικής φώτισης" ή "συγκινησιακής κάθαρσης" που είχατε στην επαφή σας με ένα έργο τέχνης. Εννοείται όχι μόνο από ζωγραφική αλλά και από λογοτεχνία, μουσική, ποίηση, κινηματογράφο κτλ.                                  

             

ΙΕΚ Θεσσαλονίκης. Κτίριο Δημόκριτος

Ειδικότητα : Τέχνη της τοιχογραφίας, αγιογραφίας

Kαθηγητής: Πετρόπουλος Δημήτρης

Πτυχιούχος Σχολής καλών τεχνών

Tι είναι η Αισθητική;

O Baumgarten ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης και πρωτοχρησιμοποίησε τον όρο στη διατριβή του το 1735

ενώ το 1750 εξέδωσε το βιβλίο Aesthetica

Σύμφωνα λοιπόν μ' αυτόν η αισθητική είναι η μελέτη των αντικειμένων που εξετάζει η τέχνη ως αντικείμενα που τα συλλαμβάνουμε μέσω των των αισθήσεών μας (αισθητά), σε αντίθεση προς τα νοητά αντικείμενα, που τα συλλαμβάνουμε ανεξάρτητα από αυτές.

Είναι το τέταρτο τμήμα της φιλοσοφίας μετά την ηθική, γνωσιολογία και μεταφυσική.

Άλλοτε κλίνει προς την φιλοσοφία και άλλοτε προς την επιστήμη.

Γενικότερα είναι η επιστήμη του ωραίου, που συνδέεται άμεσα με την εποπτεία των αισθήσεων, εφόσον το ωραίο είναι αισθητό.

Ο Baumagarten τη χαρακτηρίζει επιστήμη της αισθητηριακής γνώσης και κατώτερη γνωσιολογία γιατί δεν έχει την σαφήνεια της νόησης.

Τα ερωτήματα που έθεσε ήταν:

Πως γνωρίζουμε τ' αντικείμενα μέσω των αισθήσεων και πως μπορούμε να βελτιώσουμε αυτή την γνώση.

1η Δική μου ερώτηση.

 Πιστεύετε ότι όταν ζωγραφίζουμε παρατηρούμε καθαρά με τις αισθήσεις μας π.χ την όραση ή έχουμε στο νου μας και προκατασκευασμένες εικόνες που τις περισσότερες φορές ή εμποδίζουν ή βοηθούν  την καθαρότητα της παρατήρησης.  

          30 χρόνια αργότερα ο όρος αισθητική χρησιμοποιείται από τον Καντ (1781) και συνδέεται με τον χώρο και τον χρόνο. Μόνο στην κριτική της κρίσης (1790) ό όρος σχετίζεται με την φιλοσοφία του ωραίου.

Αναφέρεται στην υποκειμενική κρίση του γούστου, η οποία δεν έχει γνωστικό χαρακτήρα ούτε στηρίζεται όπως η λογική κρίση στις έλλογες διεργασίες του νου αλλά σε μια εντύπωση που προκαλείται από την θεώρηση της μορφής των πραγμάτων και συνοδεύεται από ένα αίσθημα ευχαρίστησης ή δυσαρέσκειας ανιδιοτελούς και αναγκαίας.

          Έτσι η αισθητική καθιερώνεται σιγά - σιγά με τη σημασία μιας φιλοσοφίας του ωραίου, την οποία διατηρεί ως τα μέσα περίπου του 20 αιώνα, οπότε οι καλλιτεχνικές εξελίξεις της Avant Garde (1960) κλονίζουν την αισθητική αντίληψη της τέχνης και καθιστούν την αναγνώριση του έργου τέχνης αμφίβολη

 Ισως ένα παράδειγμα για τα κινήματα της πρωτοπορίας που  κλόνισαν την αισθητική αντίληψη - η φιλοσοφία του ωραίου - της τέχνης είναι ότι π.χ ένας βαρύς εξπρεσιονισμός γερμανικός με τρομακτικές μορφές ή η performance και οι διάφορες κατασκευές που δημιούργησαν και διεύρυναν του πια μορφή ικανοποιεί την αισθητική του ωραίου.

Τι λένε οι αρχαίοι 'Ελληνες για την αισθητική

H ίδια λέξη καλόν είναι ότι μας αρέσει. Ότι προκαλεί θαυμασμό ή προσελκύει το βλέμμα. Το όμορφο αντικείμενο είναι ένα αντικείμενο που χάρη στην μορφή του,  ικανοποιεί τις αισθήσεις και ιδιαίτερα την όραση και την ακοή. Όμως δεν είναι μονάχα αντιληπτές μέσω των αισθήσεων όψεις που δηλώνουν το κάλλος ενός αντικειμένου. Στην περίπτωση του ανθρώπινου σώματος σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι ιδιότητες της ψυχής και του χαρακτήρα, που γίνονται αντιληπτές περισσότερο με τα μάτια του νου παρά με τα μάτια του σώματος. Έχουμε δηλαδή την καλοκαγαθία σαν μέτρο αισθητικής, που αναφέρθηκε κυρίως ο  Σωκράτης. 

2η Δική μου ερώτηση. Στην Αγιογραφία οι μορφές των αγίων τι αποκαλύπτουν τις περισσότερες φορές την ομορφιά ή τον χαρακτήρα του Αγίου το έχετε παρατηρήσει?         

          Σύμφωνα με τον Σωκράτη το καλό συμπίπτει με το αγαθό ενώ και τα δύο συμπίπτουν με το ωφέλιμο. Μ' άλλα λόγια για τον Σωκράτη, η αισθητική (το καλό) και η ηθική (το αγαθό) είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Ταιριάζει με τον Νίτσε που πίστευε ότι η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος.

Ο Πλάτων όχι μόνο δεν υπολήπτεται την τέχνη και τους καλλιτέχνες αλλά τους εξορίζει κιόλας απ' την πολιτεία του, και τούτο διότι η τέχνη δεν πραγματώνει τις ιδέες που συνιστούν τη μόνη αλήθεια αλλά αναπαριστά φυσικά ή τεχνητά αντικείμενα, που είναι μια εξασθενημένη ανάκλαση των ιδεών. Συνεπώς το έργο τέχνης είναι μίμηση μιμήσεως: μίμηση πραγμάτων τα οποία είναι μίμηση ιδεών με την σειρά τους.

          Ο Πλάτωνας λίγο πολύ πιστεύει ότι η τέχνη δεν μετέχει στην ανώτερη ιδιότητα της ψυχής, το λογιστικόν, δηλαδή την διάνοια, και ως εκτούτου διαφθείρει το λογιστικόν, τον νου

Δεν την περιφρονεί όμως, αλλά σε σχέση με την φιλοσοφία την θεωρεί κατώτερη και με αυτή την θέση την μελετάει ως μίμηση μιμήσεως. Βέβαια υποστηρίζει ότι η τέχνη αποκτά την πλήρη της σημασία όταν συνάπτεται με την σκέψη.

3η Δική μου ερώτηση

Μπορείτε να μου αναφέρετε παραδείγματα από την τέχνη γενικότερα που αντανακλά το σκεπτικό  αυτό?